ارزیابی اثرات پخش سیلاب بر توسعه‌ی بهره‌برداری از منابع آب و خاک (مطالعه‌ی موردی: ایستگاه پخش‌سیلاب کاشمر)

  توسعه­ی بهره‌برداری از منابع آب و خاک، ضرورتی انکار‌ناپذیر است که بهره‌برداری از سیلاب‌ یکی از این زمینه‌ها است. عملیات پخش ‌سیلاب در 35 مکان اجرایی، در محدوده­ی یک هزار آبادی و در عرصه­ی یک میلیون هکتار حوزه­ی آبخیر ، به وسیله­ی بخش دولتی در ایران آغاز ش ده است. هزینه ‌های اجرایی و مشکلات بهره‌برداری و نگهداری این فناوری نوین، مسایل بسیاری برای مدیریت دولتی و همچنین بر سر راه جلب جامعه‌ی بهره‌بردار برای حضور پویا در عرصه­ی بهره‌برداری، نگهداری، توسعه و اشاعه آن به نقاط دیگر فراهم نموده است. این پژوهش با هدف ارزیابی اثرات این سیستم‌ها، به روش بررسی اسنادی و همچنین پیمایش تبیینی و اکتشافی، از راه بررسی‌های محلی و پیمایش صحرایی، گفتگو‌های کارگاهی برای شناخت مشارکت‌مدار ( PD )، استفاده از روش ارزیابی سریع ( RA ) و ابزارهای معمول در روش PRA ، در ایستگاه پخش سیلاب کاشمر به انجام رسیده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در 8 سال اولیه­ی بهره‌برداری، عرصه­ی گسترش سیلاب‌ها، کم­تر از 5 درصد عرصه­ی پخش را پوشش داده است، بنابراین با وجود این که نسبت سود به هزینه ( C / B ) بیش از 14/1 برآورد شده است، ولی توجیهی مناسب برای سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در ساخت و نگهداری سیستم نبوده است. مقایسه­ی اقتصادی ارزش آب تغذیه شده به آبخوان‌ها (بیش از 5 میلیارد ریال در یک دوره­ی 8 ساله) نسبت به دو هدف دیگر (کم­تر از 4/0 میلیارد ریال) نشان می‌دهد که اهداف فرعی یاد شده، نه تنها در اقتصادی‌تر کردن طرح نقشی مهم ندارند، بلکه باعث افزایش مشکلات نگهداری این سیستم‌ها نیز خواهند شد.